Onderzoek 3 | Tobias Wientjens

Voorwoord

Dit onderzoek gaat over Special Effects, wat zijn dit, hoe worden ze gemaakt en wat is de invloed hiervan. Het idee is ontstaan omdat ik naar een film ben geweest met veel Special Effects en zo was mijn interesse gewekt.

Dit onderzoek heb ik samen met Bram gedaan, onderstaand vind je de link van zijn site; https://bramverhoofstad.wixsite.com/bramverhoofstadda4b

Inhoud

Voorwoord
Wat zijn special effects
Wat was de eerste film met special effects?
Hoe werden special effects in films vroeger gemaakt
Welke films zijn door special effects succesvol geworden?
Hoe worden special effects in Nederlandse films gemaakt?
Wat voor invloed heeft special effects op de filmindustrie?
Wat is er allemaal nog meer mogelijk in het kader van special effects?
Meet & Greet
Conclusie
Reflectie & Evaluatie:
Bronnenlijst

Wat zijn special effects?

Een special effect is een mechanische, optische of digitale manier om iets te creëren wat eigenlijk niet mogelijk is. Special effects worden ook ingezet als een situatie te duur of te gevaarlijk word om het in het echt te doen, denk hierbij bijvoorbeeld aan een tsunami of een overstroming in een film.
er zijn drie verschillende soorten special effects. De geluidseffecten. Hierbij kan je denken aan het geluid van onweer of het schieten van wapens. Dan heb je de optische effecten. Optische effecten zijn gemanipuleerde beelden, dat wil zeggen dat bijvoorbeeld door middel van chromakey (greenscreen, bluescreen, bluekey of greenkey) de achtergrond van een beeld wordt verandert door een bewegende achtergrond of animatie bijvoorbeeld bossen. Als derde heb je nog mechanische effecten. Dat zijn effecten zoals explosies en rookmachines. Deze drie vormen van special effects worden gebruikt voor onder andere films, televisie programma’s en series, toneel en ook radio, alleen de geluidseffecten worden ook nog gebruikt voor hoorspelen en games.

Wat was de eerste film met special effects?

De allereerste film met special effects is de re-enactment onthoofding van Mary Stuart, De koningin van Schotland in 1985. Een re-enactment is als een historiche gebeurtenis strikt word nagespeeld. Dit gebeurd vaak dan op dezelfde plek als waar de oorspronkelijke gebeurtenis plaatsvond, door acteurs in een historisch kostuum. Bij het filmen van de onthoofding werd een actrice bijna onthoofd, maar net voordat de bijl haar raakte werd het beeld stopgezet en werd ze vervangen door een pop en sprong het beeld over naar het moment dat er een pop ligt, deze wordt dan onthoofd. Dit was de eerste special effect, die ooit gebuikt was voor een film. Deze film, is eigenlijk maar een klein filmpje van een minuut, maar wel de eerste waar special effects in worden vertoont. Het is ook een stomme film, dat betekent dat er geen geluid bij zit.

Hoe werden special effects in films vroeger gemaakt

In 1895 werd de eerste vorm van die in de buurt kwam van special effects was het onthoofden van de koningin van Schotland, Mary Stuart. Net voordat de actrice werd onthoofd werd de camera stil gezet en werd de actrice vervangen voor een pop. Toen werd het beeld weer hervat en snel achter elkaar afgespoeld. Dit werd later gezien als de voorloper van de stop-motion film waarbij er veel verschillende foto’s (frames) achter elkaar worden gezet en eer een bewegend beeld uit voorkomt.
Een jaar later werd de stop-motion ‘opnieuw’ ontdekt. De illusionist George Méliès kwam erachter dat zijn camera vast hing tijdens het filmen toen hij de film terug keek. Zo zag hij dat mannen in vouwen waren veranderd, auto’s in bussen etc. Méliès’ assistent inspireerde zich met dit idee en maakte meer dan 500 korte films. Zo ontstonden andere special effects technieken als: belichtingen, time-lapse fotografie, oplossingen en hand geschilderde kleuren.
In het begin van de 20e eeuw kwamen de meest belangrijke verbetering aan de special effects van Norman Dawn. Hij had in zijn film kartonnen platen neergezet die stukken van andere scènes afschermde. Deze platen zorgden ervoor dat de scènes (nog) niet te zien waren. Naast dit special effect gebruikte hij ook verf. Voor sommige stukken gebruikte hij geen karton, maar deze stukken schilderde hij zwart zodat er geen licht doorheen kon komen en het de film niet blootstelde. Het stuk dat wel te zien was werd op een ezel geprojecteerd en daarvan maakten ze een matte tekening. Een matte tekening wil zeggen dat er meer dan twee beeldelementen in één afbeelding word gezet, (een matte tekening is dus niet gemaakt met potlood en papier). Doordat ze de tekening meteen maakten na de film was het makkelijker om de afbeelding te vergroten of te verkleinen. Deze techniek wordt ‘matte shot’ genoemd.
Een tiental jaar later in diezelfde eeuw maakten de special effects een enorme groei mee, ze waren in een korte tijd veel beter en dus ook realistischer geworden. Dat kwam door de film industrie die was veranderd. Het Schüfftan proces zoals dat genoemd was, was ook in deze tijd uitgevonden. Dit proces kon beelden en mensen groter en kleiner laten lijken met behulp van spiegels. Ook was Rear projection een hele populaire vorm van special effects die vaal werd toegepast in die tijd. Met Rear projection filmt men de personen aan de voorkant en wordt de achtergrond achterstevoren afgespeeld via de andere kant van het doek. De achtergrond was eerder al op een andere plek en op een andere plaats opgenomen. Met deze techniek kwamen bijvoorbeeld scènes tot stand in een rijdend, vliegend voertuig.
Weer een tijd later werd het materiaal van de make-up ook verbeterd. Hierdoor werden er levensechte maskers gemaakt, die de acteur precies pastte. Zo konden er niet bestaande wezens toch gemaakt worden.
Jaren later kwam de keurenfilm uit en dat zorgde voor de uitvinding van bijvoorbeeld de blue screen, die tot op heden nog gebruikt wordt.

Welke films zijn door special effects succesvol geworden?

Er worden tegenwoordig in bijna alle films wel iets van special effects gebruikt, in de een wat meer dan in de ander. Bij sommige films draait een film wat meer om de special effects dan bij andere. Een voorbeeld van een hele succesvolle film waar bijna heel de film om special effects draait is Life of Pi.

Life of Pi is een 3-dimensionale film van een Indische Jongen die op een boot richting Amerika zit, die is gezonken. Hij komt op een reddingsboot met allemaal dieren uit de dierentuin van zijn vader terecht. Aan het begin zit hij met verschillende dieren op de reddingsboot, zoals een aap, een zebra en een hyena, maar dan komt er een tijger op de boot en die eet alle dieren op als ze al niet zijn gestorven. De rest van de film is de jongen met de Tijger op een reddingsbootje met een beperkt aantal voedsel op de oceaan.

Het lijkt in de film heel erg dat de oceaan en de tijger echt zijn, maar in werkelijkheid is de jongen alleen op de boot in een zwembad met allemaal schermen eromheen. Om het water nog meer op de zee te laten lijken werden er in het zwembad ook allemaal golven gecreëerd.

Een andere film waar veel special effects in voorkomen is nog vrij recent uitgekomen en dat is namelijk; Avengers: Endgame. Dit is een film over superhelden die de wereld proberen te redden. Superhelden in films doen vaak dingen die in werkelijkheid niet kunnen of niet kunnen worden afgebeeld. Hiervoor zijn dus special effects, zodat ze deze dingen dus wel kunnen afbeelden.

Bij het maken van de animaties van Avengers: endgame is er gebruikt van hele nieuwe high-tech computer technieken om de karakters te maken naar hoe ze nu zijn. Voor veel plekken waar de film zich afspeelt is er gebruik gemaakt van een green screen om de omgeving goed te creëren.

Hoe worden special effects in Nederlandse films gemaakt?

Op de film ‘Publieke werken’ zijn een hoop positieve reacties gegeven. Zo zegt Dennis Kleyn dat de film een mijlpaal is voor Nederland, dat komt door de goede visuele effecten die er in zitten. Daarom neem ik voor deze deelvraag deze film als voorbeeld. In Nederland is het budget nog lang niet zo groot als in Hollywood. Dit zorgt er dan ook voor dat er verschillende dingen anders moeten worden gedaan of soms ook niet mogelijk zijn. Zo hebben ze voor ‘Publieke werken’, dat gaat over het Amsterdam van vroeger, een andere locatie gekozen dan Amsterdam, namelijk de Drentse veengronden, omdat er dan minder visuele effecten hoefden te worden gebruikt. De film had een budget van nog geen 6 miljoen, wat niks voorstelt tegenover de Amerikaanse films. Neem als voorbeeld de film ‘Gravity’ die een budget had van 75 milljoen en geheel uit de computer was gemaakt. Daarbij werkten er naast de hoofdstudio ook nog is drie andere studio’s mee om de film te kunnen realiseren, dit gaat in Amerika allemaal in een studio. Al in 1999 ontstond het idee om het boek ‘Publieke werken’ te gaan verfilmen, maar dit liet het budget niet toe. Dit geeft ook aan dat in Nederland de special effects nog redelijk nieuw zijn, omdat die in voorgaande jaren simpelweg niet betaald konden worden. Voor de film hadden ze een boot nodig, maar een uit die tijd lag er alleen nog maar in Wales. Omdat die simpelweg te duur was hadden ze besloten een online tweedehands boot te kopen en die te verbouwen totdat het klopte, die aanpassingen werden gedaan op basis van fotomateriaal wat ze hadden gevonden. In Nederland worden tegenwoordig bijna geen aanvragen meer gedaan voor shots of scènes waar geen special effects in voorkomen.

Wat voor invloed heeft special effects op de filmindustrie?

Door speciale effecten te gebruiken kunnen situaties gecreëerd worden, die in het echt te duur of gevaarlijk zijn. Ze worden al meer dan een eeuw gebruikt en zorgen ervoor dat de film aantrekkelijk en vernieuwend blijft.

Investering in innovatie dragen bij aan de groei van de filmindustrie. Nieuw zijn de dolby zalen met perfect geluid en i.p.v. 3D, 4DX. Dat is de ultieme beleving, alle zintuigen worden geprikkeld door de special effects, als meebewegende stoelen, water in je gezicht en de geur van een ronkende motor. Ondanks de opkomst van o.a. Netflix blijft de omzet van de bioscopen groeien. Dit doordat er niet alleen special effects in een film zijn, maar ook in de filmzaal.

Naast de ultieme beleving brengen special effects ook een grote financiële bijdragen met zich mee in de vorm van reclames. Reclames in de bioscoop hebben het voordeel dat beeld en geluid optimaal is. Zo komen commercials beter over bij de mensen. Zij hebben ook een positievere mindset, omdat ze een avondje uit zijn. De aantrekkingskracht van een commercial in de bioscoop is veel groter. Mensen blijven kijken, forced exposure noemt men dit. Thuis kun je weg zappen en ook al kijk je weg in de bios naar je buurman of telefoon, je krijgt de commercial toch mee.

Wat is er allemaal nog meer mogelijk in het kader van special effects?

Naast het gebruik van special effects in films, is het nog voor genoeg andere dingen te gebruiken. Zo is er geen enkele videogame die geen special effects in zich heeft. Als je die effecten weg zou halen zou er niks meer van het spel over blijven en is het ook niet meer leuk om te spelen. Neem nou de schiet spellen, zonder de effecten van kogels, de geluiden en het neervallen van de dode mensen is het hele idee van een schietspel weg en gaan mensen het ook niet meer spelen. Ook in games in de speelhal worden nog altijd special effects gebruikt. Neem nou de motors waar je op moet gaan zitten en dan zo snel mogelijk een parcours moet afleggen. Zonder special effects zou je op het beeldscherm niet een kunnen zien waar je rijd en is de ervaring op de motor anders dan wanneer die er wel zijn.
Ook bij goochelshows wordt er geregeld gebruik gemaakt van special effects. Deze zijn in dit geval vaak visuele effecten die gebruikt worden om de show spectaculairder te maken.
In de make-up kunnen door de special effects ook een hoop dingen gedaan worden die zonder niet mogelijk waren, denk hierbij aan het creëren van monsters, mensdieren, zombies, maar ook kan je er iemand ouder of jonger laten uitzien dan die persoon daadwerkelijk is.

Meet & Greet

Wij zijn voor onze Meet & Greet in de 3e periode naar Museum voor Beeld en Geluid geweest in Hilversum. In dit museum is meer dan een miljoen uur aan beeld materiaal te zien. Wij hebben hier zelf ook wat van bekeken, maar ons voornaamste doel was meer over Special Effects te weten te komen.

We hebben onder andere gezien hoe een Green Screen werkt. Er was een set opgebouwd van het NOS Journaal. We konden zelf kiezen welk nieuws we wilden voorlezen en de beelden werden achter ons getoond.

Daarnaast hebben filmfragmenten bekeken van met special effects b.v. van De Lift, Abeltje, het Insectenboek:

We hebben ook een achtervolging scene van Flikken Maastricht nagespeeld. Er was een set nagebouwd. Hierin stond een auto waar je in kan gaan zitten en voor je staat een beeldscherm. Op het beeldscherm wordt uitgelegd wat je moet doen b.v. stuur naar links en stuur naar rechts. Dit komt dan weer overeen met de beelden, die in de serie te zien zijn. We zaten in een stilstaande auto in een blauwe ruimte, maar in de serie lijkt het of we aan het rijden zijn. Heel leuk om te doen en te zien hoe het werkt. Dus een geslaagd uitje om Special Effects te onderzoeken.

Conclusie:

In de Filmindustrie wordt al meer dan een eeuw lang gebruik gemaakt van Special Effects. Deze kunnen een verhaal nog echter, krachtiger, mysterieuzer, wonderlijker vertellen. Je wordt hierdoor meegenomen in het verhaal en beleeft het intenser. De technieken zijn in de loop der jaren heel erg verandert, waar men vroeger alleen het beeld stil zette en een pop gebruikte worden nu door middel van computers wel hele, soms onwerkelijke beelden gecreëerd. Maar niet alleen in de film, maar ook in de zaal wordt gebruik gemaakt van Special Effects, dit om je nog meer mee te nemen in de film.

Reflectie & Evaluatie:

Toch heb ik geleerd van de vorige keer. Over dit onderwerp, Special Effects, is gelukkig meer te vinden dan overig mijn vorig onderwerp, zowel op het internet, als op tv, bios of in musea. Eigenlijk heb ik er nog nooit zo bij stil gestaan dat er heel vaak Special Effects worden gebruikt en ook al zolang. De planning had weer wat beter gekund, maar het is wel op tijd gelukt, gelukkig. Ik heb ook ontdekt dat je misschien beter met iemand samen kunt werken, die minder gezellig is en die andere kwaliteiten heeft als mij. Bram en ik hebben allebei dezelfde kwaliteiten.